Jak przygotować dziecko na miesiączkę?

Pierwsza miesiączka (menarche) to ważne wydarzenie w procesie dojrzewania każdej dziewczynki, osoby menstruującej i jej rodziny. Miesiączka jest także istotnym odkryciem dla chłopców, którzy na równi z dziewczynkami powinni mieć szansę na otrzymanie rzetelnej edukacji menstruacyjnej. Z punktu widzenia dorosłych, to ważne, aby na spotkanie z miesiączką przygotować dziecko, ale czasami trzeba zacząć od siebie.

Postawy rodziców wobec miesiączki

To bardzo ważny aspekt, bo badania pokazują, że sami rodzice i opiekunowie mogą mieć duże deficyty w tym temacie. Jeśli samej/samemu nie dostało się wsparcie, to trudno je później wykrzesać.

To w jaki sposób rozmawiamy o miesiączce i dojrzewaniu jest związane z naszym własnym bagażem doświadczeń, który wyniosłyśmy/wynieśliśmy z domu rodzinnego.

Bardzo często powielamy postawy i schematy, których same/i doświadczyłyśmy/liśmy w domu rodzinnym.

W powstałym w 2020 roku raporcie „Menstruacja”, badającym temat miesiączki w Polsce, przygotowanym dla Kulczyk Foundation zidentyfikowano 3 postawy matek i ojców w kontekście przeprowadzania dziewcząt przez temat pierwszej miesiączki (badania dotyczyły tylko miesiączkujących dziewczynek).

Matka nieobecna

jest wycofana i nieobecna w doświadczeniu pierwszej miesiączki
ma trudność w rozmawianiu z córką
bagatelizuje dojrzewanie, zakładając, że „każdy jakoś przez to przeszedł”

Matka techniczna

rozmawiają z córką, ale nie zawsze z własnej inicjatywy
zdarza się, że o menstruacji córki dowiadują się z opóźnieniem
rozmowa jest jednorazowa
ogranicza się do instrukcji dotyczących artykułów menstruacyjnych i fizjologii

Matka wspierająca

pierwszą miesiączkę uważa za ważny element dojrzewania
celebruje pierwszą miesiączkę córki
daje córce przekaz, że to co dzieje się z jej ciałem jest ważne

Ojciec nieobecny

nie uczestniczy w dojrzewaniu córki i niechętnie rozmawia
seksualność to dla niego tabu
posada ubogą wiedzę z zakresu edukacji seksualnej

Ojciec „niezręczny”

sam nie inicjuje rozmowy, ale jeśli temat się pojawia, to stara się wyjść mu na przeciw
często korzysta z wiedzy potocznej opartej o mity i stereotypy
może w niezręczny sposób żartować z miesiączki czy osób menstruujacych

Ojciec wspierający

pielęgnuje bliską relację z córką
towarzyszy jej w procesie dojrzewania
stara się być dyskretnym i wyrozumiałym
nie inicjuje tematu miesiączki, ale jeśli się pojawi – przyjmuje postawę życzliwą i wspierającą

„Zaopiekowane dziewczynki nie wycofują się społecznie, lecz zaczynają bardziej świadomie i z pełnym przekonaniem zajmować w grupie rówieśniczej pozycje liderek” – z raportu „Menstruacja”

Najlepszy sposób na wspierające doświadczenie miesiączki? Nieukrywanie jej istnienia przed dziećmi (tak dziewczynkami, jak i chłopcami).

Na rozmawianie o miesiączce nigdy nie jest za wcześnie. Już kilkuletnie dzieci można oswajać z menstruacją, podpaskami – odpowiadając na ich naturalną ciekawość, kiedy próbują się dowiedzieć, co mama robi w łazience.

Jeśli dla ciebie miesiączka nie jest tabu, nie wstydzisz się jej i nie jest czymś, co jest ukrywane w twojej rodzinie – prawdopodobnie nie potrzebujesz wielu podpowiedzi, jak działać.

Jeżeli jednak menstruacja Cię krępuje, nie lubisz jej, albo się jej brzydzisz, to ważne, abyś najpierw sam_a zdał_a sobie sprawę, co dokładnie czujesz. Siebie też możesz otoczyć czułością i empatią. Skorzystaj z naszych wskazówek.

1. Sprawdź swoje przekonania na temat miesiączki

W naszej kulturze menstruacja jest wciąż tematem tabu, chociaż na szczęście od kilku lat w tym temacie bardzo dużo się zmienia. Jednak czasami najdłużej trwają te przemiany, które mają się dokonać wewnątrz nas. I tak, jeżeli uważamy miesiączkę za coś wstydliwego, krępującego, a może nawet obrzydliwego – to ważne jest, aby zająć się tym tematem. Bo czy chcemy tego czy nie, nasze postawy przekazujemy dzieciom.

Żeby sprawdzić, co myślisz o miesiączce możesz wykonać proste ćwiczenie. Przygotuj sobie kartkę lub zeszyt i spontanicznie zapisuje, co przychodzi ci do głowy, gdy myślisz na temat miesiączki. Może cię wkurza, albo uważasz, że jest okropna? Może irytujesz się, bo nie rozumiesz po co dookoła niej robi się tyle szumu?

Przypomnij sobie swoje dorastanie: jeśli jesteś mężczyzną – kiedy i jak dowiedziałeś się o miesiączce? Czy masz jakieś przekonania na jej temat albo kobiet, które menstruują? Jeśli menstruujesz – przypomnij sobie swoje doświadczenie pierwszej miesiączki i związane z nią uczucia. Zapisz wszystko, bez oceniania. Po jakimś czasie zastanów się czy twoje doświadczenia mogły mieć wpływ na to, co myślisz o miesiączce.

Teraz spójrz na swoje zapiski i sprawdź, czy znajdziesz w nich zdania podobne do tych poniżej:

Kobiety, które mają okres to wariatki.
Miesiączka nie jest sprawą mężczyzn, nie muszą o niej wiedzieć.
Okres jest krępujący i brudny.
Nie umiem powiedzieć słowa „miesiączka” na głos.

Jeśli rozpoznajesz się w tych słowach, prawdopodobnie nasiąknęłaś/eś miesiączkowym tabu i związane z nim stereotypy. Ale pamiętaj, że w twoich odczuciach nie ma nic złego. Już wiesz, że żyjemy w kulturze z silnym miesiączkowym tabu. Na szczęście w każdym momencie życia nasze podejście możemy zmienić na bardziej miesiączkopozytywne.

W przełamywaniu miesiączkowego tabu może Ci pomóc lektura np. „Twojego ciałopozytywnego dojrzewania”, a także dołączenie do miesiączkowej społeczności Pani Miesiączki prowadzonej przez Basię Pietruszczak, autorkę książek z serii „Twoje ciałopozytywne dojrzewanie”.

Polecamy też mini wykład TEDx, w którym Basia razem z Kamilą Raczyńską-Chomyn opowiadają o tym, o czym milczymy, gdy nie mówimy o miesiączce.

2. Mów o niej

Bo to właśnie pozbawione wstydu mówienie o miesiączce jest kluczem do przełamywania tabu. Miesiączka to naturalna część życia, tak osobistego, jak i rodzinnego. Dlatego sprawdź czy w Waszej rodzinie otwarcie o niej mówicie. Czy układając listę zakupów rozmawiacie o kupnie podpasek? Czy miesiączka pojawia się w kontekście dostosowywania planów do samopoczucia w czasie menstruacji (jeśli jest taka potrzeba)?

Jeśli miesiączka jest Wielką Nieobecną w Waszej rodzinie, zauważ to i wróć do punktu 1 – przyjrzyj się swoim przekonaniom i założeniom na jej temat. Sprawdź, które możesz zmienić.

3. Edukuj się

Nikt z nas nie rodzi się z wiedzą na temat miesiączki i cyklu menstruacyjnego. To zupełnie zrozumiałe. Natomiast korzystając z książek, filmików na YouTube, mediów społecznościowych możemy budować swoje miesiączkowe kompetencje, aby potem przekazywać je dalej. Wiedza oswaja miesiączkę i ją normalizuje.

Najważniejsze informacje na temat miesiączki znajdziesz w „Twoim ciałopozytywnym dojrzewaniu”.
Zajrzyj też do innych tekstów na blogu na temat miesiączki. Możesz zacząć od tego: Jak przebiega cykl menstruacyjny?

4. Zagraj w grę

Czasami najłatwiej rozpocząć jakiś temat w czasie zabawy. To dlatego w moonce stworzyłyśmy rodzinną grę oswajającą dojrzewanie – która przybliża nie tylko miesiączkę, ale w ogóle tematy związane z dojrzewaniem: od pryszczy po polucje. Wszystko po to, aby ułatwić rozmowę, normalizować zmiany związane z dojrzewaniem i oswajać język. Po kilku próbach powiedzenie w gronie rodzinnym „podpaska” czy „miesiączka” przychodzi naturalnie. A przy okazji powstają kolejne, nowe i ważne tematy do wspólnych rozmów.