Seksualność nastolatków

Wielu rodzicom „seksualność” kojarzy się tylko z jednym. Jednak to słowo o wiele szerszym znaczeniu, obejmującym m.in. obrazu ciała, stawianie i respektowanie granic, dbanie o zdrowie czy budowanie relacji. Początkowe cztery litery są jedynie wisienką na wielopiętrowym torcie.

Skupiając się wyłącznie na „seksie”, można przeoczyć kluczowe elementy tego, co jeszcze składa się na ludzką seksualność.

Co więcej, obawy rodziców, że rozmowy na ten temat „obudzą” zainteresowanie seksem, mogą przynieść odwrotny skutek – prowadząc do zaspokojenia ciekawości w miejscach nieodpowiednich dla młodych ludzi (pornografia i dezinformacja), a także przyspieszając inicjację seksualną.

Dlatego zamiast unikać tematu, warto podejść do niego otwarcie i kompleksowo.

Seksualność jako tort

Seksualność jest naturalną i integralną częścią życia każdego człowieka, która kształtuje się i rozwija od urodzenia aż do śmierci. Jako niemowlęta, dzieci uczą się bliskości i intymności poprzez dotyk opiekunów. To między innymi właśnie dzięki niemu doświadczają przyjemności i poczucia bezpieczeństwa. I chociaż może nie zawsze jest to intuicyjne, to relacje z opiekunami są pierwszymi warstwami tortu, które tworzą podstawę dla dalszego rozwoju seksualności.

Wraz z wiekiem dochodzą kolejne: dzieci uczą się stawiania granic i poczucia sprawstwa (mam prawo czegoś nie chcieć; mam prawo dążyć do tego, czego chcę), mogą wzmacniać swoją autonomię ciała (opiekunowie pokazują mi, że moje ciało jest moje, to ja decyduję kto i kiedy może mnie dotykać), uczą się rozumienia pojęcia zgody (kiedy moi opiekunowie pytają mnie o zgodę w codziennych sytuacjach), relacje platoniczne itd. (od przedszkolnych relacji). To także wiedza umożliwiająca rozumienie tego, skąd biorą się dzieci oraz procesów rządzących ludzką płodnością.

Warstwy mają to do siebie, że rozwijają się i zmieniają, a szczególnie dynamicznie dzieje się to okresie dorastania. Chociaż niektóre 13-latki zaczynają wyglądać bardzo dorośle, to jeszcze minie wiele czasu, zanim zyskają dojrzałość emocjonalną (dojrzewanie mózgu kończy się ok. 25. roku życia!). Wyjątkowo ważne w tym czasie mogą być tematy związane z:

Obrazem ciała: W okresie dojrzewania ciało zmienia się gwałtownie, a nastolatki mogą mieć trudności z akceptacją tych zmian. Kształtowanie pozytywnego obrazu ciała jest fundamentalne – wsparcie ze strony rodziców w zrozumieniu, że te zmiany są naturalne i normalne, jest niezwykle ważne.
Granicami osobistymi: Nastolatki uczą się, jak wyznaczać i respektować swoje własne granice oraz szanować granice innych. To kluczowy aspekt budowania zdrowych relacji. Rozmowy o tym, jak mówić „nie” i jak wyrażać swoje potrzeby w sposób asertywny, są podstawą budowania odpowiedzialnej i szanującej relacji seksualnej w przyszłości. Także tutaj szczególnie ważne jest to, aby potrafić rozpoznawać przemoc i wiedzieć, jak na nią reagować.
Tożsamością płciowa i orientacją seksualną: To czas, w którym nastolatki mogą eksplorować swoją tożsamość płciową oraz zainteresowania romantyczne.
Zrozumieniem ciała: Tu chodzi tak o zmiany związane z dojrzewaniem, jak i znajomość anatomii oraz zasad rządzących płodnością.
Relacjami międzyludzkimi: Nastolatki zaczynają angażować się w bardziej złożone relacje przyjacielskie i romantyczne. Mogą stykać się z presją rówieśniczą. To ważne, aby w tym czasie świadomie poznawały elementy charakterystyczne dla zdrowych i niezdrowych relacji.
Świadomością zdrowotną:W ty m wieku zaczynają się rozmowy na temat zdrowia seksualnego – dbanie o swoje ciało w tym, higienę, pierwsze rozmowy o antykoncepcji, czy zrozumienie konsekwencji aktywności seksualnej. Warto, aby rodzice podkreślali, że to część troszczenia się o siebie i innych.

Budowanie fundamentów seksualności

Budowanie fundamentów seksualności to przykładanie uwagi do wszystkich warstw. Im więcej twoje dziecko dowie się o podstawach, tym lepiej poradzi sobie z bardziej skomplikowanymi aspektami seksualności w przyszłości.

To zrozumiałe, że wielu rodziców boi się rozmawiać o seksualności z nastolatkami, obawiając się, że wzbudzi to przedwczesne zainteresowanie seksem. Jednak badania pokazują, że rzetelna edukacja seksualna opóźnia inicjację seksualną i prowadzi do bardziej świadomych i odpowiedzialnych decyzji.

Ignorowanie tych tematów nie sprawi, że znikną – wręcz przeciwnie, brak rozmów może prowadzić do dezorientacji lub sięgania po niepewne źródła informacji.

To dlatego, szczególnie w tym okresie, młodzi ludzie tak bardzo potrzebują wiedzy, który będzie dla nich procentować w przyszłości. Dzięki niej będą mogli lepiej zrozumieć siebie i innych.

Jak rozmawiać z nastolatkami o seksualności?

Przy podejmowaniu tego tematu ważne jest, aby zachować otwartość i empatię, tworząc bezpieczną przestrzeń do rozmowy. Oto kilka kluczowych podpowiedzi:

1. Zamiast jednej rozmowy – rozmowa bez końca

Wyjdź z założenia, że rozmawianie o seksualności to utrzymywanie ciągłej konwersacji i rozwijanie wątków. Już wiesz, że seksualność do ogrom tematów, który w gruncie rzeczy nigdy się nie kończy. Dlatego nie możemy zakładać, że „jedna rozmowa wszystko załatwi”.

2. Wykorzystaj codzienne preteksty

Korzystaj z codziennych sytuacji do sprawdzania wiedzy dziecka oraz jej poszerzania. Na przykład: jeżeli oglądacie jakiś serial możesz zapytać, co sądzi o związku głównych bohaterów albo o ich zachowaniach (np. jeśli są ryzykowne). Możesz pytać, co myśli o różnych reklamowanych produktach i ich funkcje (np. środków na potencję). Z ciekawością dopytuj, jak rozumie świat dookoła, pomagaj rozszerzać wiedzę i ewentualnie prostować błędne założenia.

3. Edukuj się i oswajaj wstyd

Z pewnością świat, w którym dorasta twoje dziecko jest zupełnie inny niż ten, w którym przyszło dorastać tobie. Dużo więcej mówi się o orientacji seksualnej, tożsamości płciowej, stereotypach płciowych czy świadomej zgodzie. To naturalne, że niektóre z tych tematów mogą ci się wydawać zagmatwane czy trudne do zrozumienia. Na szczęście jest wiele źródeł, z których możesz czerpać rzetelną wiedzę. Korzystaj z naszego bloga, sięgnij po „Nowe wychowanie seksualne” Agnieszki Stein czy moonkowe kursy dla rodziców i opiekunów. Zacznij obserwować profile zajmujące się edukacją seksualną, np.: WdŻ dla zaawansowanych czy profil Basi Pietruszczak, autorki moonkowych książek.

Miej też empatię dla swojego wstydu i skrępowania. Nie wzięły się znikąd i masz do nich pełne prawo. Przybij sobie piątkę za działanie pomimo wstydu, ale pamiętaj też, że masz prawo do granic i komunikowania, że jakiś temat jest dla ciebie w tym momencie zbyt trudny.

4. Nie oceniaj i nie trywializuj

Unikaj oceniania, aby twoje dziecko czuło, że w rozmowach z tobą może poruszać każdy temat. Ważne, aby wiedziało, że ma prawo do wątpliwości i dzielenia się z tobą swoimi refleksjami. Nie bagatelizuje też jego doświadczeń. Z perspektywy twojego doświadczenia życiowego 13-letnie złamane serce to nie koniec świata, ale dla osoby, która go doświadcza (po raz pierwszy!) to jest dosłownie koniec świata. To, że wiesz, że pewne rzeczy przeminą, nie oznacza, że nie są poważnymi problemami zajmującymi twoje dziecko. Miej dla nich szacunek.

5. Podkreślaj szacunek różnorodności

Nastolatki potrafią być bardzo skupione na dostosowaniu się do grupy i upodabnianiu się do siebie. Dlatego warto skupiać ich uwagę na tym, że to naturalne, że ludzie różnią się od siebie. Mają różne kształty ciał, różne upodobania, kochają na różne sposoby, różnie przeżywają emocje. Nie ma jednego wzoru na bycie kobietą czy mężczyzną.

6. Zadbaj o dostęp do rzetelnych źródeł wiedzy

Upewnij się, że twoje dziecko ma, oprócz ciebie, dostęp do rzetelnych źródeł wiedzy, które pozwolą mu zrozumieć seksualność. Właśnie taką rolę będzie pełnić książka „Twoje ciałopozytywne dojrzewanie dla nastolatków” dla osób od 13 roku życia. Jej główne zadania to:

• wsparcie na co dzień w huraganie, jakim jest dojrzewanie,

• bycie punktem wyjścia do rozmów z rodzicami, ale też pozyskanie wiedzy na tematy, których twoje dziecko może nie chcieć poruszać w rozmowach z tobą.

To książka, która jest napisana w sposób dostosowany do pokolenia TikToka: przystępna, bez wielkich ścian tekstu, pełna empatii, ale też ciekawostek i poczucia humoru. Już teraz możesz pomóc nam ją wydać! Wejdź na https://patronite.pl/z/moonka, dorzuć swoją cegiełkę i zostań mecenaską_mecenasem tego wyjątkowego projektu!