9 porad ekspertów na nowy rok szkolny – jak zadbać o zdrowie psychiczne dziecka.

Dla wielu rodziców i dzieci zaczynają się miesiące pełne szkolnych wyzwań. Mimo starań wielu nauczycieli/nauczycielek i osób pracujących z uczniami i uczennicami, szkoła, panujące w niej reguły, natężenie emocji i presja negatywnie wpływają na zdrowie psychiczne dzieci, czyli na sposób, w jaki się czują i myślą o sobie.

W szczególnie trudnej sytuacji są dzieci, które kończą szkołę podstawową, rozpoczynają średnią czy przygotowują się do matury. Można powiedzieć, że systemowo narażone są na stres: presja zdania egzaminów, nowe środowisko. To wszystko dzieje się w okresie, w którym biologia nie ułatwia im życia, w pełni okresu dojrzewania. W tym czasie, dzieci i młodzież podlegają ogromnym zmianom w psychice i fizjologii i są szczególnie narażone na poczucie bezradności, zaburzenia poczucia własnej wartości, aż po stany depresyjne.

Zanim na dobre rozkręcą się szkolne tryby, warto wzmocnić nastolatka i siebie. Przygotować się na trudności, zaplanować, uzupełnić wiedzę, aby wkroczyć w ten rok szkolny z poczuciem, że „damy radę”, a gdy będziemy czuć, że nie dajemy, będziemy wiedzieli co zrobić.

Poprosiliśmy 3 moonkowych ekspertów, którzy na co dzień pracują z dziećmi i rodzicami o 3 praktyczne wskazówki — co my, rodzice możemy zrobić, żeby wszyscy w domu: i dzieci i rodzice, dotrwali w dobrym zdrowiu psychicznym do czerwca.

Tomasz Szmigielski–Narbutt

Pedagog specjalny, nauczyciel wychowania fizycznego, wychowawca w publicznej szkole podstawowej na warszawskich Bielanach

1. Więcej słuchania mniej przemawiania

Zawsze aktywnie słuchaj dziecka i wykazuj zaangażowanie w rozmowie z nim. Jeśli nie możesz tego zrobić w danym momencie, możesz powiedzieć na przykład:
Bardzo mnie interesuje to o czym mówisz. Chciałbym się na tym w pełni skupić. Teraz to jest dla mnie trudne. Potrzebuję najpierw skończyć to co robię i wrócę do ciebie. Dasz radę poczekać?
Postaraj się wysłuchać dziecko i obdarzyć go empatią. Powstrzymaj się od oceniania czy dawania rozwiązań.

2. Traktuj dziecko poważnie

Tematy, które porusza dziecko mogą Ci się wydawać błahe, niewarte zachodu i nieistotne. Pamiętaj, że patrzysz na nie z perspektywy Twoich wielu lat doświadczeń, których nie ma dziecko. Dla dziecka są przygniatająco wielkie. Nie lekceważ ich ani nie bagatelizuj. I patrz punkt 1 😊

3. Wspólny czas

Czas, jaki spędzasz z dzieckiem, jest czymś najcenniejszym, co możesz mu ofiarować. Postaraj się, aby ten czas był atrakcyjny dla dziecka i radosny. Po wielu godzinach napięć w szkole kolejna porcja napięć w domu naprawdę nie jest mu potrzebna. Gdy planujecie zajęcia na nowy rok szkolny, zaplanujcie wspólny czas i porozmawiajcie, co fajnie byłoby wtedy robić. W ten sposób budujecie wzajemną więź i zaufanie.

Maciej Barczak

Psycholog, trener, doradca zawodowy, współautor inicjatywy dla chłopaków „Sztama” i tata dwóch nastolatków.

1. Dziecko ma prawo być niezadowolone

Pozwól mu na trudne emocje — na stres, złość, frustrację, zniechęcenie i niezadowolenie. Szczególnie teraz, na początku roku szkolnego. Przecież wyjście z rytmu wakacji — wysypiania się, dobrej pogody, braku nacisku, presji i oczekiwań — może zająć trochę czasu i zrozumiałe jest, że dziecko może nie być zadowolone.
Bardzo często jest to trudne dla rodziców, którzy chcieliby (co normalne), aby dziecko było szczęśliwe i wtedy na przykład rozwiązują problemy dziecka, albo wymagają, żeby było zadowolone.

2. Nie dokładaj presji

Zdejmij z dziecka presję, szkoła nakłada jej dostatecznie dużo. Jeżeli nie wiesz, jak to zrobić, zapytaj. Niewiele dorosłych osób lubi pracować i żyć pod presją, a dziecko, które wciąż uczy się radzenia sobie z presją, jest na nią narażone dużo bardziej. No i lepiej, żeby rodzic był kimś, komu można się poskarżyć i u kogo można znaleźć ukojenie i wsparcie, a nie kimś, kto wraz ze szkołą i otoczeniem tworzy wspólny front nacisku.

3. Zadbaj o siebie

Na samopoczucie dziecka duży wpływ ma dobrostan psychiczny rodzica. Zaspokajając potrzeby syna czy córki nie zapominaj też o sobie. Czasem chcemy być tak dobrym rodzicem, że swoje potrzeby odkładamy na dalszy plan. Oczywiście, dziecko jest od nas zależne i to naszą rolą jest dbanie o jego potrzeby, ale nie ma to nic wspólnego z rezygnowaniem z siebie i poświęcaniem się. Więcej nawet — pokazując dziecku, że umiemy zadbać o siebie, idealnie pokazujemy mu i uczymy je, że to jest w porządku. I że ono też może, patrząc na nas i ucząc się od nas — zadbać o siebie.

Paulina Sadowska

Psychoterapeutka, socjoterapeutka, od wielu lat zawodowo związana z telefonem zaufania dla dzieci i młodzieży 116 111 Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę.

1. Bycie razem

Bycie obecnym to nie tylko fizyczna obecność, ale również spędzanie wspólnie czasu, rozmowy, szczera ciekawość i zainteresowanie tym, co robi Twoje dziecko, kim jest. Rozmowa, bycie ze sobą, budowanie więzi i spędzanie czasu ze sobą jest fundamentem, by dziecko mogło czuć się dobrze ze sobą i mogło pokonywać własne trudności.

2. Nie trzeba być doskonałym i idealnym

Rodzice często czują presję, aby być idealnymi, jednak dla zdrowia psychicznego nastolatków kluczowa jest akceptacja własnych błędów i niedoskonałości. Dzieci uczą się poprzez obserwację, dlatego pokazanie, że można popełniać błędy i wyciągać z nich wnioski, jest cenną lekcją. Wspieraj swoje dziecko w rozwijaniu samoakceptacji i zdrowego podejścia do wyzwań, ucząc je, że niedoskonałość jest naturalną częścią życia.

3. Każdy może poprosić o wsparcie

Ty, Twoje dziecko, rodzina możecie mieć trudniejszy czas. Każdy z Was może być zmęczony, sfrustrowany, przytłoczony, smutny, bezsilny, zezłoszczony i bezradny. Uwierz, że gorszy, trudniejszy czas może się skończyć, jeśli o to zadbasz i dasz dziecku wsparcie (sobie też!).

Bezpłatne warsztaty dla nastolatków

Zapraszamy rodziców dzieci w wieku 14-19 lat, które uczęszczają do warszawskich, publicznych szkół podstawowych i ponadpodstawowych do zapisywania dzieci na bezpłatne warsztaty online w ramach projektu „Zadbajmy o zdrowie psychiczne warszawskich uczniów”. Pierwsze spotkania zaczynają się we wrześniu, a liczba miejsc jest ograniczona, dlatego warto zapisać dziecko już dziś.